HARZER HEXENSTIEG
Traject Treseburg - Bodetalschlucht - Thale 12 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht tussen Treseburg en Thale - Bodekessel
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek







 Treseburg
Ongeveer 12 km.
De route van dit traject door de ongerepte natuur van de noordelijke uitlopers van de Harz maakt over de hele afstand deel uit van de Harzer Hexenstieg. Tot zijn schoonheden behoren de van sagen omgeven bergwildernis van het Nationale Park Hochharz, waar de ware sensatie het wildromantische rotsenravijn van de Bodetalschlucht met loodrechte granietwanden aan het einde ligt. Heksen zijn alom aanwezig: als markering op de bomen, als poppen aan de huizen en in talloze sagen. Zij zijn het die in de nacht van 30 april op 1 mei voor de Walpurgisnacht samenkomen op de Hexentanzplatz, hoog boven Thale. De Bodentalschlucht is de indrukwekkendste kloof ten noorden van de Alpen!

ROUTEBESCHRIJVING

We starten voor onze wandeling vanuit Treseburg, een van de kleinste plaatsjes van Sachsen-Anhalt in de Harz. Het ligt op een plek waar het beekje de Luppbode in het riviertje de Bode stroomt op een hoogte van 280 meter. Het dal van de Bode vindt hier zijn weg rond de voet van een vooruitspringende rotsformatie, waarop ooit Treseburg ontstaan is. Op de top zijn nog resten van een slotgracht, muren en een toren behouden gebleven. Deze burcht zou rond het jaar 965 gebouwd zijn en wordt omstreeks 1088 in de strijd tussen Hendrik IV met de Saksen vermeld. Ten tijde van de Boerenoorlogen rond 1525 wordt de burcht verwoest. Later hebben de eerste bewoners van Treseburg met de restanten van deze burchtruïne hun huizen gebouwd, die zich hier van de 15e eeuw tot de 19e eeuw hebben gevestigd en werkzaam zijn geweest in de ijzer- en kopermijnen. Tot 1784 wordt hier ook het hout met vlotten stroomafwaarts naar Thale getransporteerd. Het oude houten kerkje stamt uit 1877 en het interieur is in 1996/1997 in originele staat gerestaureerd. Tegenwoordig is Treseburg een vakantiedorpje met Cafés, Restaurants en Pensions en is het startpunt aan eindpunt van wandelingen door het dal van de Bode.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Toegang tot de Bodetalschlucht
Vanaf de parkeerplaats wandelen we over de Ortsstrasse naar de brug over de Bode. Hier gaat het direct naar links bij de routemarkering van de Harzer Hexenstieg. Een duidelijk bord geeft aan dat we hier meteen het Naturschutzgebiet Bodetal betreden. Stroomafwaarts gaat dit meer dan 10 kilometer lange wandelpad, dat de laatste etappe vormt van de Harzer Hexenstieg, die met een lengte van 93 kilometer in Osterode am Harz start en Thale als eindbestemming heeft. Natuurlijk kan deze etappewandeling met aanzienlijke hoogteverschillen ook in omgekeerde richting worden bewandeld. Bijna het hele traject voert ons over onverharde paden door bossen en weiden met enkel asfalt in de bebouwde kom van de stadjes en dorpjes. De routemarkering is duidelijk met de bordjes “Harzer-Hexen-Stieg“ met goene heks op witte achtergrond. Dit is voor ons al meteen zichtbaar op de bomen langs het wandelpad.

© L.A.W.V.VIA-VIA


We volgen op de rechter oever het onverharde, stenige pad door de “Duitse Grand Canyon“. Pas rond 1820 kan hier de eerste wandelweg worden aangelegd. Tot die tijd is deze overweldigende rotskloof ontoegankelijk. Gelukkig is het oorspronkelijk karakter van het Bodetal, volgens de geologen uit de ijstijdperiode en ongeveer 450.000 jaren oud, behouden gebleven. Geologisch gezien is het gesteente ouder. Zo passeren we leisteen in banden en rotsen en ander gesteente zoals Diabas-Olistholit, Kalksilikathorn bij de Gewitterklippen. Aangekomen bij de Sonnenklippen zien we duidelijk de gelaagde leisteen waarvan de donkere banden duiden op organisch materiaal in de leisteen. Hier hebben we een prachtig uitzicht op de Bode, die beneden ons haar weg zoekt en in breedte varieert van 7 tot 25 meter en wandelen door loofbossen, waar rode beuken, haagbeuken, grootbladlinden en Bergahorn groeien. Even verderop komen we bij een beekje, de Dambach, die in de aangrenzende kloof vanaf de Rabenstein hier in de Bode stroomt. Na de oversteek van dit beekje in het beschermde natuurgebied Brummerhals wandelen we voorbij een schuilhut.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht - Leisteenband bij de Sonnenklippen
Nog even komen we op het niveau van de Bode om dan daarna geleidelijk te klimmen naar het hoogste punt van dit traject van de Harzer Hexenstieg. Het pad kronkelt, nu een diep, dan weer hoog bover het water, langs de rotsformaties. De bochten in de stroom worden steeds nauwer en ook de steile wanden komen dichter naar elkaar. Als we de ver na het noorden uitpuilende bocht van de Bode rond de rotsformatie Langer Hals gepasseerd zijn, staan we plotseling aan het punt waar de Bode diep onder ons tussen de steil oplopende rotsen een nauwe doorgang heeft. Een wijds panorama ligt voor ons. Wij dalen via een steil en bochtig alpien pad, waarbij we snel veel hoogte verliezen, af in de Bodekessel. De plek biedt een uniek natuurschouwspel. Het water lijkt te koken en in de diepte verdampt het water als nevel. Het is een komvormige holte van ongeveer 5 meter, die in de loop van duizende jaren door het rondkolkende water van de Bode en het gesteente dat is meegevoerd is uitgeslepen. Hier op de diepste plaats zit volgens de sage de Boheemse reuzenridder Bodo in de gedaante van een hond. Hij bewaakt er de gouden kroon, die zijn onbeantwoorde liefde Emma verloren heeft bij haar sprong over de 280 meter diepe kloof naar de Rosstrappe en nu op de bodem van de Bodeschlucht ligt.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht - Bodekessel
Hier in dit gebied van de Bodekessel maken oude grenstenen duidelijk dat de Bode ooit grensrivier is geweest tussen het Koningrijk Pruissen op de rechteroever en het Hertogdom Braunschweig op de linkeroever van de Bode. Van hier voert de route ons over de Teufelsbrücke op de linkeroever van de Bode. Deze brug nabij de Bodekessel is in 1863 gebouwd op een van de smalste plekken over de Bode en de sage vertelt dat de brug alleen met hulp van de duivel kon worden gebouwd. Als tegenprestatie vraagt de “Koning van de Duisternis” de ziel van diegene, die als eerste de brug oversteekt. De bouwer, die normaal gesproken het eerst gaat, bedenkt een list en drijft een geit voor zich uit om de brug in gebruik te nemen. De duivel komt zo van een koude kermis thuis!

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht - Teufelsbrücke
Op de linkeroever onze wandeling vervolgend komen we spoedig aan de aftakking naar de Rosstrappe, een plateau hoog boven de Bodetalschlucht uitrijzend met loodrechte granieten wanden. Het is een inspannend extra “uitstapje” voor wie vanaf dit punt in de kloof naar dit uitzichtspunt wil klimmen! Oberforstmeister Georg Bernhard von Bülow (1768-1854) laat in 1820 dit steil slingerend pad met een lengte van 1 kilometer en een hoogteverschil van 150 meter bouwen om over de Schurre boven te komen. Een andere makkelijkere mogelijkheid om de Rosstrappe te bezoeken is de stoeltjeslift vanuit Thale.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht - Wandelroute naar de Rosstrappe
Dit plateau van de Rosstrappe dankt haar naam aan de sage van de reuzen Bodo en Emma, die ooit lange geleden in het Bömerwald gewoond hebben. Bodo wil Emma als vrouw en vraagt haar hand aan haar vader. Hij vindt geen gehoor bij beiden. Bodo wacht Emma op als zij op haar sneeuwwitte paard uit rijden gaat en wil haar dwingen maar zijn beantwoordt niet zijn liefde. Hij achtervolgt Emma over het Thüringer Wald tot in de Harz, waar plotseling een afgrond opduikt. Emma zet haar paard aan tot een moedige sprong en bereikt de rotsen aan de overzijde, waar we vandaag de dag nog de hoefafdruk in de rotsen kunnen zien. Vandaar de naam Rosstrappe. Bodo stort in de kloof en verdrinkt in de Bode als we de sage moeten geloven.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bodetalschlucht - Jungfernbrücke bij Gasthaus Köningsruhe
Als we net voorbij de felgroene metalen hangbrug aan de bergwand zijn, valt direct de metalen, door de Ilsenburger Fürst Stolberg Hütte gegoten, plaquette op aan de rotswand ter nagedachtenis aan Gerhard Kowalewski (1930 – 2007), ereburger van Thale en van 1954 tot 2007 actief bij de Bergreddingsdienst van Thale. Een paar honderd meter verder bereiken we de bewoonde wereld en komen bij Gasthaus Köningsruhe. Het is de uit Thale afkomstige banketbakker Christian Jung die hier aan de Bode in 1834 een houten optrekje als uitspanning bouwt met de naam "Hirschgrund". Ter herinnering aan het feit dat op 5 mei 1834 de Pruisische Koning Friedrich Wilhelm IV hier een rustpauze heeft gemaakt, krijgt de uitbouw van het gebouw in 1875 de naam Hotel Köningruhe. Een marmeren plaat vinden we op een van de muren ter ere van de 200ste geboortedag van de Pruisische Koning Friedrich Wilhelm IV op 15 oktober 1995. Maar het meest markant is op deze plek de stenen Jungfernbrücke, waarvan de sage vertelt dat alleen maagden deze brug mogen betreden, want anders stort de brug in. Maar dat is al lang niet meer het geval! De huidige boogbrug stamt uit 1927 en is gebouwd op de plaats van een houten brug, die op 30 december 1925 door hoogwater in de Bode is verwoest. Van die originele brug bestaat al een ets van Ludwig Richter uit 1838, die in 1904 een nieuwe constructie heeft gekregen.

We steken de Jungfernbrücke over naar de andere oever van de Bode. Hier gaat meteen naar rechts een wandelweg omhoog naar de Hexentanzplatz door de Hirschgrund. Het is een zeer steil, in de schaduw van de dicht beboste helling gelegen pad waarvoor je ongeveer anderhalf uur wandeltijd moet uittrekken. Het pad zoekt zigzaggend zijn weg naar boven, naar een hoogte van 451 meter, waarmee de klip nog 48 m uitsteekt boven de Rosstrappe. Wij besluiten om onze wandeling langs de oever van de Bode op het gemarkeerde traject van de Harzer Hexenstieg voort te zetten en pas aan het eindpunt in Thale met de kabelbaan naar de Hexentanzplatz te gaan.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Routemarkering Harzer Hexenstieg
Zo voert de route ons langs een granieten rotsformatie aan de Bode, welke oorspronkelijk de naam Siebenbrüderfelsen draagt. Die naam is terug te voeren op de Harzer sage, waarin zeven boze broers de mooie Brunhilde overvallen. Maar Brunhilde roept de berggeesten te hulp, die haar helpen en die boze broers in zeven rotsen veranderen. Op 28 augustus 1949 wordt deze Siebenbrüderfelsen door de Kulturbund naar aanleiding van de 200ste geboortedag van Johann Wolfgang von Goethe in "Goethefelsen" omgedoopt. Aanleiding is het feit dat Johann Wolfgang von Goethe veel tijd in de Harz heeft doorgebracht als wetenschapper, die verschillende studies over Geologie en Mijnbouw heeft gepubliceerd. Maar ook zijn het vooral zijn indrukken en belevenissen van die reizen door de Harz, die deel uit maken van Johann Wolfgang von Goethes literaire schepping.

Als we verder wandelen komen we bij de volgende brug over de Bode, de Katerstieg am Waldkater. De plaquette op de brugreling draagt als bouwjaar 1924 met de afbeelding van een kater. Als we de sage moeten geloven heeft hier een jager een wijnfraudeur, die in de gedaante van een kater is veranderd, gespaard. Als dank heeft hij hiervoor een goudschat gekregen, waarmee hij een café gebouwd heeft. Maar is het voerman Christoph Fessel, die meer dan 165 jaar geleden hier aan de ingang van het Bodetal een drankstalletje is begonnen. Al naar een paar jaar ontstaat een klein gebouwtje met de naam: Kleine Waldkater. De toenemende stroom bezoekers overtuigen hem om in 1852 de eerste steen te leggen voor Hotel Grosser Waldkater. In de negentiger jaren van de 19e eeuw is het huidige gebouw ontstaan en heeft daarna verschillende bestemmingen gehad. Sinds een aantal jaren is het nu in bezit van Familie Gehring en is het opnieuw hotel en pension.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Hexentanzplatz - De onkuise heks van de beeldengroep van de kunstenaar Jochen Müller(1996)
Net voor we de bewoonde wereld aan het einde van dit traject van de Harzer Hexenstieg bij Thale bereiken, staan we aan het dalstation van de kabelbaan naar de Hexentanzplatz. Het is een mooie afsluiting om vanhieruit met de gondelbaan dit markante uitzichtspunt hoog boven de Bodetalschlucht te bezoeken. De Hexentanzplatz verwerft in de loop van de 19e eeuw haar huidige populariteit. De Hexentanzplatz is gehuld in sagen en mythen en naar alle waarschijnlijkheid een Oud-Saksische Germaanse cultusplaats, waar vooral in de nacht van 30 april naar 1 mei, nu bekend als Walpurgisnacht, rituelen zijn gehouden. Volgens de hypothese van J. P. Chr. Decker zouden de Saken ten tijde van Karel de Grote 's nachts naar hun oude cultusplaats trekken om daar hun heidense riten te houden. De Saken zijn de soldaten van Karel de Grote te slim af doordat ze zich bewapenen met bezems en hooivorken, zich verkleden en hun gezicht zwart maken. De Christelijke soldaten zijn doodsbang en slaan op de vlucht. Sindsdien doen er verhalen de ronde over de gruwelijke praktijken van heksen en duivelsfiguren.

Wat aan deze heksen en duivelsfiguren herinnert is de beeldengroep (1996) van de Quedlinburger kunstenaar Jochen Müller. Op twee grote stenen zit de duivel met zijn kornuiten, een figuur deels varken en knaagdier en een draak. Bij dit trio vinden we ook een onkuise heks, die op verzoek van de duivel de kring van het kwaad met een grote zwerfkei sluit. De bezoekers kunnen tussen de kring van zwerfstenen doorlopen. Verder vinden we op dit plateau de Walpurgishalle uit 1901, opgetrokken in Oud-Germaanse bouwstijl naar een ontwerp van de Berlijnse architect Bernhard Sehring (1855-1941) met schilderingen van de hand van Hermann Hendrich (1854-1931) gebaseerd op Goethes Faust. Belangrijk is ook het Harzer Bergtheater Thale, een van de oudste en mooiste natuurtheaters van Duitsland. Gebouwd in 1903 door Dr. Ernst Wachler (1871-1945) naar voorbeeld van een Grieks Amfitheater met 1300 zitplaatsen. Hier in de buurt ligt ook het Tierpark Hexentanzplatz met meer dan 60 inheemse diersoorten. Een rondwandeling op de Hexentanzplatz maakt duidelijk dat het hier om een toeristische attractie gaat met een groot aantal souvenirkraampjes.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Hexentanzplatz - Souvenirkraampje
We laten de drukte en de toeristen achter ons en stappen opnieuw in de gondelbaan. Nu terug naar beneden en op weg naar ons eindpunt in Thale. Aan het einde van de Hirschgrund slaan we rechtsaf en steken voor de laatste keer de Bode over. Meteen linksaf door de Hubertusstrasse en de Parkstrasse bereiken we ons eindpunt: Bahnhof Thale aan de Bahnhofstrasse. Het is moeilijk voor te stellen dat het stadje ooit rond 1900 jaarlijks zo'n tienduizend kuurgasten ontving. Statige villa's en typische kuurhotels staan er weliswaar nog steeds, maar maken een weinig florissante indruk. Vermoedelijk heeft de bouw van het Eisenhüttenwerk Thale/Harz Thale als kuuroord de das omgedaan. De hoogovens, die teruggaan tot 1686 Zijn uitgegroeid tot een groot bedrijf waar vanaf januar 1916 de eerste 30.000 Duitse Stahlhelmen Modell 1916 worden gemaakt die dan voor het eerst bij de slag om Verdun worden ingezet. Nog in DDR tijden komen de helmen van de Nationale Volksarmee uit Thale. Nu is de fabriek gesloten en is er een museum, dat een moeilijke tijd doormaakt.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25000, Hochharz-Bodetal, ISBN 3-933494-70-2
- TopoKaart 1:50000, Harzer Hexenstieg, ISBN 3-937929-06-1

Deze wandelingen zijn met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gewijzigd op 17-05-2009 door C.P.J. Aerssens