Na de zonnige dagen in de herfstvakantie zijn de vooruitzichten voor onze wandeldag op 22 oktober minder florissant! Maar we laten ons hierdoor niet afschrikken. Toch heeft Charles ervoor gekozen om dicht bij huis voor een rondwandeling op pad te gaan rond het waterrijke vennengebied op Landgoed Huis ter Heide. Hier heeft hij aan het begin van deze maand met de trouwe wandelaars van de vereniging Senioren Loon op Zand gewandeld met prachtig weer. Bovendien is deze herhaling erg geschikt om als wandelroute geplaatst te worden op de website van Wandelzoekpagina! Een nacontrole kan immers nooit kwaad. Via de mail wordt de rondwandeling en de vertrektijd bij de krasse knarren van L.A.W.V.Via-Via in de postbus gedeponeerd. Er wordt door iedereen enthousiast op deze nieuwe dagwandeling gereageerd. Toch moet Harrie zich op het allerlaatste moment nog afmelden met rugklachten.
Hans, Wil, Lauran, Leo, Theo en Charles melden zich bijna gelijker tijd om 9.15 uur op de parkeerplaats van Auberge De Moerse Hoeve. Leo is zelfs te voet vanuit zijn huis in de Reeshof gekomen en heeft dus bij vertrek al wat extra kilometers in de benen. Als we vanaf de parkeerplaats van Auberge De Moerse Hoeve aan de Heibloemstraat vertrekken is het nog bewolkt, maar het oogt vriendelijk en het ziet er naar uit dat de zon zeker zal door breken! We wandelen naar links richting de verkeerslichten aan de Burgemeester Letschertweg, waar al meteen onze route linksaf gaat over het wandel- en fietspad van het Burgemeester Letschertpad langs de N260 tot we na 500 meter aan het hekwerk komen, dat toegang geeft tot het Natuurgebied Huis ter Heide.
Dit Natuurgebied Landgoed Huis ter Heide is oorspronkelijk een uitgestrekt veengebied, waar turf is gewonnen door de lokale bevolking. Als in de 16e eeuw door intensieve turfontginningen het veengebied is uitgeput, ontstaan heidevelden. Namen als Moersche Heide, Loonsche Heide verwijzen nog naar die tijd, waarop in de 18e eeuw door de toenmalige Duitse eigenaar grootschalig grove den wordt aangeplant, die rond 1850 grotendeels weer geveld wordt door de toenmalige Nederlandse eigenaren. Met de opbrengst van het hout wordt het heidegebied in cultuur gebracht voor de landbouw. Er worden een tweetal boerderijen gebouwd en in 1864 verrijst Villa Huis ter Heide. In 1906 kopen de landbouwontginner Van Gullik en bosbouwontginner Holleman samen de gronden van het huidige Landgoed Huis ter Heide. Het is de N.V. Cultuuronderneming 'Zoomland' uit Bergen op Zoom, die dit gebied in 1929 aanbiedt aan Natuurmonumenten, maar het gebied gaat over aan de Tilburgse arts Jules Joseph Marie Gimbrére, die het op zijn beurt in het voorjaar van 1931 te koop aanbiedt aan de Utrechtse beleggingsmaatschappij Unitas. Pas in 1976 gaat het Landgoed Huis ter Heide over aan Natuurmonumenten, die dan een op natuurontwikkeling gericht beheer voert en op een deel van Landgoed Huis ter Heide rond Villa Huis ter Heide in 2021 een natuurbegraafplaats heeft aangelegd.
Hier wandelen we linksaf door het hek, waar na het wildrooster aan de rechterzijde een primitieve fietsenstalling staat! Wij volgen rechtuit de grasbaan, die met de bocht naar rechts en links verder loopt lang het jonge bosgebied achter het talud van de N260. Onder de hoogspanningsleiding door buigt de route naar links en wandelen we bij de solitaire eikenboom en het hekwerk rechtsaf door het bosgebiedje, waarin verscholen een vennetje ligt. Door het klaphekje komen we in open terrein van het vennengebied en krijgen we zicht op de uitkijktoren voor ons. Hier in het zuidelijk deel van Landgoed Huis ter Huis, de Loonsche Heide, gaat onze wandelroute voorbij aan de Vossenbergvennen, het Moerven, het Galgenven, het Leikeven, het Plakkeven en de Rauwe Vennen. De namen van enkele vennen duiden op het verleden, als dit gebied nog een oud veengebied en heidegebied is, dat later in cultuur gebracht is voor de landbouw. Als het in bezit komt van Natuurmonumenten wordt deze Loonsche Heide in het kader van natuurherstelplan 'Lobelia' omgevormd tot het ongerept heide- en vennenlandschap van nu, dat rijk is aan waterpartijen in een afwisselend landschap met bossen, heide en vennen.
Voorbij het aanduiding dat rechts aan de route de Vossenbergvennen liggen, bereiken we naar links de uitkijktoren, van waaruit we zicht hebben over de graslanden, de natte heidevelden en het nu drooggevallen Moerven, dat zijn naam dankt aan de turfwinning, die hier vroeger plaatsgevonden heeft. Vanaf hier verloopt het pad langs het traject van de nu gedempte ooit water slurpende Heibloemsloot, die in het verleden voor te snelle afwatering van het hemelwater in dit gebied heeft gezorgd. Meer dat 1 kilometer volgt de route het pad met aan de rechterzijde het gebied Vosberg met de deels drooggevallen Vossenbergvennen, waar de exotische watercrassula, die het inheemse moerashertshooi en het oeverkruid heeft verdrongen, door Natuurmonumenten wordt bestreden.
Bij het boompje worden we naar links afgeleid en volgen we de groen gemarkeerde route van Natuurmonumenten. Op de T-splitsing verwijst een bordje links naar een picknickbankje en een groene pijl naar rechts voor het vervolg van de route! We vervolgen de wandeling naar rechts en links aanhoudend over de grasbaan, die ons verderop langs de bosrand leidt.
Als we aan de linkerzijde bij het prikkeldraad een overstapje zien, besluit Charles hier op avontuur te gaan en ons in het ongewisse te sturen! Met de GPS in de hand zoeken we onze weg door het bosje en het weiland richting het begaanbare pad. Het geheugen van de vorige wandeling in dit gebied laat hem niet in de steek en loopt direct op de uitgang van de wei af! Weer op het gebaande pad wandelen we rechtuit langs het achter de bosschage verscholen liggende Galgenven. De naam Galgenven verwijst naar het galgenveld, als hier In de 18e eeuw de Bende van de Witte Veer de omgeving van de Langstraat onveilig maakt. Op het galgenveld worden de lijken van onder meer deze bende opgehangen.
We wandelen op de T-splitsing linksaf over de Baan achter de Plakken langs het Galgenven. Bij deze passage staan we voor het eerst op de wandeling oog in oog met Schotse hooglanders, die het hele jaar in natuurgebied Huis ter Heide grazen Deze grote roodbruine runderen zwerven rond door het gebied en worden ingezet om het halfopen landschap in stand te houden. Deze indrukwekkende kolossen nopen ons er met een grote boog omheen te lopen, zeker als er jongen in de buurt zijn. Opnieuw met de GPS in de hand banen we ons een pad door het bosgebied tot we bij KNP66 uitkomen. Hier bij KNP66 bereiken we het uitkijkpunt Lobelia aan het Leikeven, dat zijn naam dankt aan de afwateringssloot, die hier rond 1200 is gegraven. In het plaatselijk dialect werd die ‘de laaij’ genoemd, dat later verbasterde naar ‘Leike’
Het uitkijkplatform herinnert aan het natuurherstelproject Lobelia van Natuurmonumenten, als rond 2000 de voormalig landbouwgronden op de Loonsche Heide in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) worden omgevormd. Akkers, grasland en het eentonig naaldbos zijn terug gebracht tot oorspronkelijk heide- en vennenlandschap met ruim 400 hectare natte heide en een groot aantal vennen. Teruggekeerd zijn de waterlobelia, waaraan het project zijn naam dankt, net als de vleesetende zonnedauw en klokjesgentiaan, maar ook heikikkers en de in ons land zeldzame vinpootsalamander voelen zich er weer thuis. Onder de dieren zijn ook de roodborsttapuit, watersnip, blauwborst, nachtzwaluw, veldleeuwerik, rugstreeppad en de zeldzame Kempense heidelibelle en de vuurlibelle. Ook grazen er Schotse Hooglanders, die zorgen voor een grotere variatie aan begroeiing. Natuurmonumenten heeft met de uitvoering van het Plan Woudspoor een verbinding tussen het Landgoed Huis ter Heide en de Loonsche en Drunensche Duinen tot stand gebracht door de aanleg van het wildviaduct Westloonse Wissel over de N261.
Vanaf het uitkijkplatform gaat de route bij KNP66 richting KNP11 om dan bij de eerste mogelijkheid na het wildrooster naar rechts af te slaan. Onder de hoogspanningsleidingen door komen langs het Plakkeven aan onze rechterzijde met vogelkijkscherm. Voorbij het Plakkeven staan we bij KNP11 op de verharde weg (Galgeneindsestraat) waar we linksaf slaan tot aan de afslag rechts met de Tussenbaan. We slaan de Tussenbaan in en wandelen met de bochten mee tot we aan de linkerzijde aan een klaphekje komen. Door dit hekje volgen we het bospad dat overgaat in een statig bomenlaantje. Hier betreden we de Natuurbegraafplaats van Huis ter Heide, een bijzondere plek op het landgoed van Natuurmonumenten. Op de T-splitsing aangekomen gaat de route rechtsaf over de lange gravelbaan midden over de Natuurbegraafplaats. We wandelen deze helemaal uit tot op de kruising met de Molenbaan en slaan linksaf. Naar rechts hebben we zicht op het voormalige jachthuis.
Dit voormalige jachthuis ‘Huis ter Heide’ met haar karakteristieke rood-witte luiken stamt uit 1864. In eerste instantie is alleen het middenstuk gebouwd en dient als jachthuis. Op de bovenverdieping vinden in die tijd regelmatig besloten bijeenkomsten plaats van de vrijmetselaarsloge. Rond 1900 zijn de zijvleugels toegevoegd en wordt het een boswachterswoning. Daarna is het jachthuis tot 1921 bewoond door twee gezinnen, die van de boswachter en van een bosarbeider. Zij zijn verantwoordelijk voor de heideontginning. Vanaf 1921 tot 2007 is het in gebruik als boswachterswoning. Tot in de jaren zestig wordt op de zolder zwarte haver opgeslagen, een van de weinige gewassen, die op de jonge heideontginningen wil groeien. Op een kaart van rond 1900 is te zien, dat rond het jachthuis de omgeving eenvoudig is ingericht. Het huis ligt binnen twee halve cirkels en wordt met de omringende bosontginningen verbonden via drie assen, nu lanen. Het jachthuis en Landgoed Huis Ter Heide gaan in 1976 over aan Natuurmonumenten en sinds 2021 is in het voormalige jachthuis het informatiecentrum van de Natuurbegraafplaats Huis ter Heide gevestigd.
Verderop gaat de route rechtsaf langs de parkeerplaats en komen we op de Middelstraat, de doorgaande weg van Loon op Zand naar De Moer. We steken recht over en vervolgen onze wandeling door het klaphekje. Bij de eerste mogelijkheid op linksaf te slaan, volgen we dit bospad, dat in westelijke richting slingerend zijn weg zoekt tot we aan het klaphekje bij KNP85 komen. Hier wandelen we rechtsaf naar KNP86 en volgen we naar links door het voetgangerssluisje het Sint Annapadje. Het is zo’n typisch ommetjes in een landelijk gebied, langs een houtwal en tussen de velden door zigzaggend langs greppels naar KNP72 met picknickplek aan de Zijstraat. Dit Sint Annapaadje is aangeboden i.s.m. Boerenbond K.L.M., Waterschap de Dongestroom en Staatsbosbeheer. Naar links is het slechts 200 meter naar Café 't Maoske en de aan de eredienst onttrokken R.K. Kerk St. Joachim, die beiden bij KNP70 en het infopaneel van het Wandelroutenetwerk het beeldbepalend middelpunt in De Moer zijn.
Café 't Maoske nodigt uit voor een horecapauze! Weer op pad voor een volgend traject van de rondwandeling steken we de kruising over en wandelen de Pastoor Kampstraat in. We laten de bebouwing achter ons om bij de hoogspanningsmasten linksaf het zandpad in te slaan. We passeren het bord dat we weer op Landgoed Huis ter Heide komen. Waar het zandpad een flauwe bocht naar links maakt, slaan we rechtsaf langs de sluitboom en wandelen door een acacialaantje (Galgeneindsebaan). Onder de hoogspanningsleiding door staan we na de sluitboom op de Galgeneindsestraat, steken recht over en wandelen door het klaphekje tot bij KNP14. De route gaat richting KNP65. Door het bosgebied Galgeneind verloopt het bospad langs KNP65 rechtuit en negeren we de afslag naar KNP64.
Vanaf KNP64 kronkelt het pad door het open bos tot we bij KNP69 komen aan de Baan achter de Ruwe Bossen direct aan het Moerven, gelegen in het westelijk deel van de Loonsche Heide. Niet te missen in het vennengebied is even naar links gelegen de 200 meter lange vlonderbrug over het Moerven, aangelegd met een bijdrage van FujiFilm Tilburg. We lopen over de vlonderbrug naar de overzijde. Jammer dat het Moerven na een lange warmteperiode droog staat! Op het dijkje wandelen we rechtsaf tot we weer op de Baan achter de Ruwe Bossen komen. Linksaf volgen we de brede zandweg langs de waterplassen van de Rauwe Vennen. Voorbij aan KNP68 en rechtuit over het wildrooster worden we na de passage onder de hoogspanningsleiding naar rechts afgeleid door bosgebiedje Gageldonk. Over het heuveltje bereiken we KNP 64 aan het Galgeneind. Nog even linksaf en we zijn terug bij Auberge De Moerse Hoeve.
We zitten redelijk vroeg nog in de tijd, maar besluite toch om huiswaarts te keren zonder een gezellige nazit in Auberge De Moerse Hoeve. In de planning hebben we woensdag 19 november opgenomen voor de volgend wandeldag.
Charles Aerssens
31 oktober 2025
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 31-10-2025 door C.P.J. Aerssens