DE ZUIDERWATERLINIE

Toen de uitvinding van het buskruit een eind maakte aan de onneembaarheid van stenen burchten en stadsmuren, ging men hier ijlings over tot het gebruik van aarden wallen. Overal in Nederland werden steden gevest met een aarden omwalling en grachten. In onze omgeving zijn Geertruidenberg en Breda hiervan goede voorbeelden. .

Breda was in de Tachtigjarige Oorlog een belangrijke vestigingsstad. Toen de Spaanse veldheer Spinola in 1624 de stad door omsingeling in zijn greep had, was er Maurits alles aan gelegen deze stad te ontzetten. Hij trok met vrijwel het gehele Staatse leger naar Den Duin bij Made, een strategische plaats van waaruit een poging ondernomen kon worden om de stad te ontzetten. Aan de zuidzijde van Made werden wallen en grachten aangelegd, waarachter de legerkampen zich verschansten. Na de plotselinge dood van Maurits ondernam Frederik Hendrik in het voorjaar van 1625 een poging om de Kleine Schans te Terheijden op de Spanjaarden te veroveren. Dit mislukte jammerlijk en na dit bloedbad moest de stad zich wel overgeven.

Toen Lodewijk de XIV in het rampjaar de Republiek binnentrok bleek het stelsel van omwalde steden niet meer te voldoen. Het Franse leger liet diverse steden links liggen en trok meteen naar het hart van de Republiek. Door het onder water zetten van de Hollandse Waterlinie en de grote internationale druk op Frankrijk keerden de legers terug en ontsnapten we ternauwernood aan deze dreiging.

Vestigingen waren niet meer effectief, er moest een vorm van landsverdediging komen en de ontwerper daarvan was Menno, baron van Coehoorn. In 1694 werd Menno benoemd tot ingenieur-generaal der fortificatiën, oftewel Oppervestiging-bouwmeester van de Republiek. Hij ontwierp onder meer de Zuiderwaterlinie, een aaneenschakeling van vestigingsteden, inundatiegebieden (dit zijn onder water te zetten landen) en linies.

Deze Zuiderwaterlinie liep net ten zuiden van Made. In tijden van oorlog vormden hier de stad Geertruidenberg, de inundatie van De Brieltjens, de Linie van Den Hout, de inundatie van De Zegge, de Linie van het Munnikenhof, de inundatie van de Lage Vught en Breda met haar Linies en vesten tesamen een stuk van de verdedigingsketen.

De Linie van Den Hout die in 1701 ontworpen werd is een zogenaamde getenailleerde linie vanwege haar zigzagvorm. Deze wal die eerst slechts een redoute (verdedigingswerk in de wal) had, heeft er uiteindelijk drie gekregen en aan beide zijden zijn twee vooruitgeschoven posten, de lunetten. Veel oudere Madenaren en zeker de bewoners van Stuivezand die vroeger in Den Hout naar school gingen, moeten Den Duin en de Linie goedgekend hebben. Met Pasen ging men er eierbollen en hoewel de Linie eigenlijk verboden militair terrein was, was het gebied voor velen een avontuurlijk speelterrein.

Het garnizoen van Geertruidenberg had in Den Duin haar schietbaan. De Linie heeft nu geen militaire betekenis meer en is in handen overgegaan naar Staatsbosbeheer. Deze instantie gaat in het najaar van 2000 starten met een beheersplan dat de natuurwaarden van het gebied in hoge mate zal verbeteren.

Staatsbosbeheer en de Madese Natuurvrienden.

Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".

Gegenereerd op 31-05-2000 door C.P.J. Aerssens