OP PAD IN BOSWACHTERIJ DE KEMPEN
Omgeving Hapert 21 KM

Boswachterij De Kempen - De Cartierheide

Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek

Markt, centrum van Hapert
Ongeveer 21 km.
Deze rondwandeling voert ons vanuit Hapert naar het beekdal van de Aa of Goorloop, ook hier al Beerze genoemd. Langs de westoever van deze beek via Groot Terkooyen gaat de route naar Bungalowpark Het Vennenbos. Hier steken we door naar het viaduct over de A67 om dan Boswachterij De Kempen te bereiken. Langs Natuurreservaat De Goorloop en over de Hapertse Heide komen we op de Cartierheide, die we in noordelijke richting doorsteken om via de buurtschappen De Pan en Dalem langs de korenmolen van Hapert terug te keren naar het eindpunt, het centrum van Hapert.

ROUTEBESCHRIJVING

Hapert is vertrekpunt voor deze rondwandeling door boswachterij De Kempen. Het oorspronkelijk middeleeuwse kerkdorp maakt sinds 1997 met de kernen Bladel, Hoogeloon, en Netersel deel uit van de Gemeente Bladel. In de naam Hapert heeft men het oude “Hesperdum” willen herkennen waar Aartsbisschop Willibrordus in 710 verscheidene goederen verworven heeft en wat later verbasterd is tot Happaert en Happert. Het dorp is gelegen op de smalle dekzandrug tussen de beekdalen van de Beerze en het Wagenbroekse Loopje. Het dorp heeft lintbebouwing rond de assen van de Oude Provinciale weg en de Castersedijk en Ganzestraat en het centrum vindt je rond de R.K. Parochiekerk St. Severinus en de Markt. Deze huidige Neo-Romaanse parochiekerk stamt uit 1923 naar een ontwerp van de uit Roermond afkomstige Architect Joseph Franssen (1893-1968) en staat op de plek van het Neo-Gotische kerkgebouw uit 1858. De kerk is toegewijd aan de H. Severinus (320-404), geloofsverkondiger in West Europa en Bisschop van Keulen. In 1938 wordt de kerk uitgebreid met een open ingangsgalerij, een doopkapel en een Sint Donatuskapel. De verering van deze Romeinse legioensoldaat en martelaar, beschermer tegen de bliksem, berust op een ongeval in 1897 waarbij twee parochianen door de bliksem zijn getroffen en dit voorval overleven. Voor de kerk bevindt zich een bronzen plaquette met de afbeelding van de H. Severinus met wapenschild van de voormalige Gemeente Hoogeloon, Hapert en Casteren naar een ontwerp van de Dordtenaar Henk ’t Jong.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Oude ansichtkaart Provincialeweg Hapert

De Brabantse Kempen en Hapert zijn vroeger verre van welvarend en tot eind 19e eeuw een wat achtergebleven gebied met vele behoeftige lieden en omdat de arbeiders niet altijd werk kunnen vinden, moeten zij vaak hun toevlucht tot de armenkas nemen. De schrale grond is er debet aan dat de kleine boertjes door blijven keuteren, want ook met turfsteken of een kudde schapen houdt het niet over. Door de grote vraag naar dennenhout voor de Limburgse mijnen besluit het provinciebestuur om in dit achtergebleven gebied de uitgestrekte heidevelden te gaan bebossen met dennenbossen als leverancier van het benodigde hout voor de mijnbouw. Zo komt men tot de aanleg van een tramlijn om de Kempen te ontsluiten, een tramlijn die begint in Eindhoven en via Gestel, Meerveldhoven, Veldhoven, Steensel, Duizel, Hapert en Bladel naar Reusel loopt. De exploitatie ligt bij Tramwegmaatschappij De Meijerij. Op 30 juni 1897 is het zover dat deze nieuwe tramlijn met een stoomtram voor het eerst bereden kan worden. Het is voor de Kempische bevolking in die tijd iets heel bijzonders en voor velen de eerste keer dat ze een vervoermiddel zien dat niet door mens of dier wordt aangedreven. De tram bereikt de fabelachtige snelheid van 20 km per uur buiten de bebouwde kom. Vier keer per dag rijdt er een tram over dit traject. Op 15 mei 1935 wordt de lijn gesloten voor personenvervoer en op 10 januari 1937 voor goederenvervoer, waarna de tramrails worden opgebroken.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Hapert - Vergane glorie Hapert - Wapen Hoogeloon, Hapert en Casteren

Als de eerste tram door de Kempen gaat rijden heeft zich in 1895 al een eerst bedrijf, het sigarenbedrijf van de Gebroeders Claassen, in Hapert gevestigd. Omdat er de lonen laag zijn, ontstaat er in de laatste decennia van de 19e eeuw in de Kempen en Eindhoven de sigarenindustrie die tot de belangrijkste ter wereld gaat horen, maar waarvan er nu weinig over is. Een groot aantal is nog tot aan het eind van de jaren 50 van de vorige eeuw in bedrijf. Ook sigarenfabriek Claassen verdwijnt uit Hapert en fuseert in de jaren vijftig met sigarenfabriek Cadena uit Reusel tot sigarenfabriek Cadena Claassen. Dit bedrijf wordt uiteindelijk in juli 1996 verkocht aan het Britse Imperial Tobacco. Tegenwoordig heeft Hapert door de ligging van langs de drukke snelweg een groot bedrijventerrein. Hier is de thuisbasis van VDL TIM Hapert, gespecialiseerd in het mechanisch bewerken van giet- en smeedwerk en lassamenstellingen door middel van CNC-draaibanken en gerobotiseerde CNC-bewerkingsmachines. De industrie heeft welvaart gebracht en ten oosten van Hapert is het Kempisch Bedrijven Park aangelegd.

De rondwandeling vertrekt vanuit het centrum van Hapert op de Markt in zuidelijke richting. Voor het winkelpand van de Lidl gaan we naar rechts door een steegje en komen op het Pastoriepad uit. Hier even naar links en op de Leeuweriklaan naar rechts. Waar we de bebouwing achter ons laten en het landschap zich naar het zuiden opent, gaat de Leeuweriklaan over in de Vliegert. Zo bereiken we het beekdal van de Aa of Goorloop. Hier pikken we de groen-gele markering van het wandelroutenetwerk op. Nu komen we aan het bruggetje, waarop De Beerze staat aangegeven. Op de topografische kaart staat Aa of Goorloop, de naam voor de bovenloop van de Grote Beerze, die in het natuurgebied Riebos in het Belgische Lommel ontspringt. Door de Gemeente Bergeijk stroomt het beekje naar Boswachterij De Kempen in het moerassige natuurreservaat Het Goor om dan onder de A67 noordwaarts door Landgoed Ten Vorsel richting Hapert te verlopen. Voor het bruggetje gaat onze route naar links om dan meteen bij de stuw de Aa of Goorloop over te steken naar wandelknooppunt 97. Op de westoever vervolgen we de wandeling langs de hier gekanaliseerde Aa of Goorloop. We passeren het punt waar het Dalems Stroompje zich bij de Aa of Goorloop voegt om dan samen noordwaarts stromend De Beerze te heten. Dit Dalems Stroompje is een kleine waterloop die ontspringt op de Cartierheide, langs het buurtschap Dalem stroomt en zich hier ten westen van Hapert bij de Aa of Goorloop voegt. Het beekje is nog geen 4 km lang.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Groot Terkooyen - Hoeve Ter Coyen

Over het jaagpad op de westelijke oever van de beek komen we aan het asfalt van De Uitgang. Naar links steken we de brug over om dan naar rechts opnieuw op de oostelijke oever de routemarkering van het wandelroutenetwerk langs de Aa of Goorloop te volgen. Na goed een kilometer bereiken we de Bredasebaan, die we naar links over het fietspad vervolgen tot we voorbij wandelknooppunt 21 in de bocht naar links Groot Terkooyen inslaan. We passeren de gerestaureerde langgevelboerderij Hoeve Ter Coyen en even verderop Café ’t Nekkermenneke. Na het hekwerk aan de rechterzijde slaan we het onverharde pad in en volgen de markering door het bosje tot we op de Schouwberg uitkomen. Hier bereiken we naar links na een paar honderd meter bij wandelknooppunt 22 het bungalowpark Het Vennenbos van Landal Greenparks. Opvallend is dat het wandelroutenetwerk dwars over het vakantiepark verloopt. Langs de slagboom bij de receptie gaat het zuidwaarts tussen de bungalows door tot we met de bocht naar rechts de mogelijkheid krijgen om het park te verlaten.

Een lange brede laan brengt ons tot aan het talud van de A67. Hier verloopt het pad een stukje parallel aan die A67 in de richting van Antwerpen. Voor ons hebben we zicht op het viaduct dat ons naar de overzijde van de snelweg moet brengen. Via de trappen bereiken we het asfalt dat we naar links volgen tot we de parkeerplaats bereiken bij Boswachterij De Kempen van Staatsbosbeheer, een gebied van 1087 hectare dat deel uitmaakt van een nog veel groter complex van ontginningsbossen dat zich uitstrekt over de Nederlandse provincie Noord-Brabant en de Belgische provincie Antwerpen. Dit gebied wordt tegenwoordig aangeduid als Grenspark De Kempen. Boswachterij De Kempen heette vroeger Boswachterij Hapert en bestaat voor een belangrijk deel uit naaldhout met lanen die omzoomd zijn met Amerikaanse eik, waarin onder meer de zwarte specht huist. Er is nog een heidegebied van 75 hectare overgebleven, dat bekend staat onder de naam Hapertse Heide en aansluit op de Cartierheide, die in het bezit is van Natuurmonumenten maar nu door Staatsbosbeheer wordt beheerd.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Boswachterij De Kempen

Bij de wandelknooppunt 53 op de parkeerplaats houden we de groen-gele markering aan naar wandelknooppunt 57. Deze loopt voor een groot gedeelte samen met de rode paaltjes route van Staatsbosbeheer. Het pad zoekt slingerend zijn weg door het bos tot we op een T-splitsing rechts aanhouden en met de bocht naar links de hier nog zeer kleine Aa of Goorloop kruisen. Met de markering mee naar links wandelen we tegen de klok in om Natuurreservaat De Goorloop. Hoewel dit een betrekkelijk hooggelegen dekzandgebied is, met hoogten tot wel 36 meter boven de zeespiegel, is het een moerasachtig gebied, Dit komt doordat het gebied doorstroomd wordt door de Aa of Goorloop. We vinden er gagelstruweel en moerasbos en enkele voormalige landbouwenclaves waar nu natuurontwikkeling plaatsvindt en waar onder meer moeraswolfsklauw, pilvaren, gevlekte orchis en diverse zeggesoorten zijn te vinden. In de bossen kan grondster worden aangetroffen. De groen-gele markeringen van het wandelroutenetwerk volgend komen we bij een slagboom.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Boswachterij De Kempen - Natuurreservaat De Goorloop

Voor de slagboom wandelen we scherp naar links tot we aan een oorspronkelijk weidegebiedje komen. Volgens de topografische kaart gaat er hier een bospad naar rechts. Niets te zien! Dus met de GPS in de aanslag naar rechts in oostelijke richting waar eens een begaanbaar pad moet zijn geweest tot we al ploeterend door het hoge buntgras op een bospad stuiten. Hier gaat onze route naar rechts tot we even verderop opnieuw op een groengele markering van het wandelroutenetwerk uitkomen. Naar links volgen we het bospad, dat ons uiteindelijk naar wandelknooppunt 56 brengt. Dit is een stil bosgedeelte met hoge lariksbomen, die in de herfst geel kleuren en de naalden laten vallen. Een andere opvallende naaldboom is de Weymouthden, die de naalden per vijf gebundeld heeft en lange, vrij zachte naalden en langwerpige grootschubbige kegels, vaak met wittige harsplekken erop. Naar het oosten bereiken we een meer open terrein, gelegen ten noordwesten van het buurtschap Witrijt. Het zandpad brengt ons naar de viersprong bij wandelknooppunt 55, waar we zicht krijgen op de Hapertse Heide, die begraasd wordt door tarwekleurige vleeskoeien van het Franse ras Bezadaise, afkomstig uit Bezas in de Gironde onder Bordeaux.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Boswachterij De Kempen - Hapertse Heide bij KNP55

We maken een omtrekkende beweging tegen de klok in rond de Hapertse Heide, waarbij we steeds naar links zicht houden op het uitgestrekte heidegebied tot we door een klaphekje op het geasfalteerde fietspad uitkomen. Naar rechts volgen we de bosrand en bereiken het punt waar het fietspad naar rechts afbuigt. Onze route gaat hier over het brede zandpad naar links. Dit zandpad is een restant van de oude Bredase baan, de landweg van Luik baar Breda, die de grens vormt tussen de zuidelijk gelegen Hapertse Heide en de Cartierheide naar het noorden. Aangekomen bij wandelknooppunt 60 gaat onze route naar rechts en betreden we de Cartierheide, gelegen in het noordelijk deel van boswachterij De Kempen, ver van de bewoonde wereld. Dit gebied van het oude Kempenland is het land van smokkelaars en marskramers, van arme zandgronden en arme zandboeren. Het is de grote stille heide, die het verhaal vertelt van eenzaamheid, stuivend zand en verraderlijke moerassen.

De oorsprong van de Cartierheide ligt bij Jonkheer Paul-Emile de Cartier (1837-1887), een Belgische edelman, die de heide en het ernaast gelegen Duizels Hof in 1863 koopt als zijn jachtgebied. In 1932 schenkt zijn zoon de charismatische diplomaat Emile-Ernst Baron de Cartier de Marchiennes (1871-1946) de heide aan Natuurmonumenten. Samen met de Hapertse heide van Staatsbosbeheer vormen ze een geheel en worden in de praktijk ook als zodanig beheerd. Vanaf voorjaar tot en met najaar grazen er koeien om vergrassing tegen te gaan. De Cartierheide is grotendeels nat en daar komen dan ook klokjesgentiaan, trekrus en veenbes voor. We vervolgen onze route over een zeer fraai berkenlaantje op een soort dijkje tussen het water van een ven en de heide en is opgeworpen door meneer de Baron om zichzelf en zijn gasten de kans te geven met droge voeten op eenden en watersnippen te jagen. Dit berkenlaantje staat te boek als de 'Pannegoor Passage' naar het uitgegraven ven het Pannegoor. Verderop leiden houten vlonders en een knuppelbruggetje ons door een drassig deel van het gebied. Het pad wordt omzoomd door gagelstruweel. Door het gebied stroomt het Dalemstroompje, dat omgelegd is. Helaas valt het riviertje in de zomer droog door wateronttrekking voor de landbouw en het aangeplant naaldbos.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Cartierheide - impressie van de Pannegoor Passage

Door het klaphekje verlaten we de Cartierheide en wandelen naar rechts langs de afscheiding van het heidegebied om dan even verderop naar links door het bos de route te vervolgen. Rechtuit voorbij aan een akkertje komen we aan het open gebied dat op de topografische kaart staat aangegeven met Malpertuus en deel uitmaakt van het gebied De Pan, een Gemeentebos van Eersel met een oppervlakte van 70 hectare. Naar rechts aangekomen bij het fietspad volgen we het asfalt in noordelijke richting voorbij aan wandelknooppunt 31 tot we op de verharding van de Grote Aardweg uitkomen. Op dit punt moeten we naar links om opnieuw de A67 over te steken en richting Hapert te gaan. Het buurtschap Dalem laten we links liggen en naar het oosten zien we hoe er hier het nieuwe Kempisch Bedrijven Park uit de grond gestampt wordt. Zo bereiken we de T-splitsing met de Ganzestraat, die we nu naar rechts volgen in de richting van Hapert. Net voor het bord van de bebouwde kom van Hapert komen we langs een Mariakapelletje Het is gebouwd op 8 december 1954 ingewijd door pastoor J. Zijlmans uit dankbaarheid voor de behouden terugkeer van de soldaten die tegen de onafhankelijkheidsstrijders in Indonesië hebben gevochten, waarbij er één van hen is gesneuveld. Een gedenkteken herinnert hieraan. De kapel bevat aan de buitenkant enkele merkwaardige kapitelen waarop episoden uit het leven van Maria zijn afgebeeld en heeft een smeedijzeren ingangshek. Het Mariabeeld is geplaatst in 1996 en is afkomstig van de voormalige Mariaschool.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Hapert - Mariakapel aan de Ganzestraat

Voor we het centrum van Hapert bereiken maken we nog een ommetje langs de korenmolen van Hapert. Hiervoor slaan we naar links de Bonkelaar in tot we de laatste huizen achter ons hebben. Naar rechts krijgen we zicht op de molen, dat ligt aan een straat met de toepasselijke naam: Molenstraat. Die slaan we in en komen aan de ronde korenmolen, een naamloze stenen grondzeiler, vermoedelijk gebouwd in 1898 en nog regelmatig in gebruik als korenmolen. Hoewel deze molen niet erg oud is, is het exacte bouwjaar en de opdrachtgever niet bekend, maar het met sierlijke letters anno 1896 op de wit met krullen uitgesneden molenbaard, rood afgebiesd en met sierlijke letters anno 1896, zal wel ongeveer kloppen. In 1896 koopt Franciscus Sanders, molenaar in Zuid Limburg, het terrein aan de zuidwest kant van Hapert en bouwt er de molen met gebruikmaking van onderdelen uit molens in het westen van het land, dat in die tijd overbodig zijn geworden. De bakstenen waarmee de korenmolen is gebouwd, zijn ter plaatse gemaakt. De kwaliteit van de stenen is wisselend en veel stenen zijn poreus. In 1902 wordt de molen verkocht aan J.A.F. Willems, een molenaarszoon uit Diessen en de molen wordt later tussen 1940 en 1945 overgenomen door Wilhelmus Verhees uit Netersel, die getrouwd is met de dochter van J.A.F. Willems. In 1970 wordt de molen voor Fl. 5000,- aangekocht door de toenmalige Gemeente Hoogeloon, die de molen in 1972 en 1974 laat restaureren door het Groninger molenmakersbedrijf Roemeling & Molema. Bij die restauratie is een van de twee koppels maalstenen, die door lekkage van de kap stuk gevroren is, verwijderd en met het resterende koppel wordt nog steeds gemalen. Na de restauratie van 1974 heeft vrijwillig molenaar Lieuwe Tilma 32 jaar lang trouw tot 2004 de molen draaiende gehouden, waarna deze taak is overgenomen door Jos Jansen.

Hapert - Molenbaard Korenmolen aan de Molenstraat

Voorbij de korenmolen komt de Molenstraat op de kruising met Beerzedal en Lijsterstraat. Hier blijven we de Molenstraat naar rechts volgen tot we op de T-splitsing met de Kerkstraat uitkomen. Nog even naar links en we staan weer in het centrum van Hapert op de Markt waar we deze dagwandeling door Boswachterij De Kempen begonnen zijn.

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25.000, 51C Hoogeloon
- TopoKaart 1:25.000, 57A Reusel
- Wandelroute uitgezet in eigen beheer L.A.W.V. "Via-Via"

terug naar de vorige pagina

Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".

Gegenereerd op 27-12-2013 door C.P.J. Aerssens

OP PAD IN BOSWACHTERIJ DE KEMPEN Omgeving Hapert 21 KM